Waarom is traumageïnformeerde kraamzorg cruciaal?

• Zwangerschap en bevalling kunnen traumareacties uitlokken, vooral bij vrouwen met een verleden van seksueel of fysiek geweld.
• Trauma vergroot de kans op complicaties, zoals vroeggeboorte, laag geboortegewicht en postpartum depressie.
• Een veilige, respectvolle en bewuste benadering in de zorg kan de psychologische impact op moeder en baby verminderen.

 

7 kernprincipes van traumageïnformeerde kraamzorg

Voor een effectieve trauma-geïnformeerde aanpak in de kraamzorg, is het essentieel om zeven kernprincipes te hanteren:

1️⃣ Veiligheid

Creëer een fysieke en emotionele veilige omgeving waarin de vrouw zich beschermd voelt. Dit betekent:
✔ Altijd expliciete toestemming vragen voor routineprocedures zoals inwendige onderzoeken.
✔ Duidelijke uitleg geven over medische handelingen voordat ze plaatsvinden.

 

2️⃣ Vertrouwen en transparantie

Zorg ervoor dat vrouwen volledig geïnformeerd zijn over hun zorgopties. Dit kan door:
✔ Gedeelde besluitvorming en betrokkenheid bij keuzes.
✔ Consistente, eerlijke communicatie binnen het zorgteam.

 

3️⃣ Sociale steun: Het belang van een netwerk

Een ondersteunend netwerk helpt bij het verlagen van stress en angst. Denk aan:
✔ Groepsbijeenkomsten met andere moeders.
✔ Doorverwijzing naar ondersteuningsgroepen en postpartum begeleiding.

 

4️⃣ Gelijkwaardigheid en samenwerking

✔ Bespreek mogelijke trauma-triggers in een geboorteplan.
✔ Respecteer de keuzes van de vrouw, zoals wie aanwezig mag zijn bij de bevalling.

 

5️⃣ Keuzevrijheid en empowerment

✔ Geef vrouwen controle over hun zorg: wie er aanwezig is, hoe hun lichaam wordt bedekt, welke medische keuzes ze kunnen maken.
✔ Betrek hen in beslissingen over pijnstilling en medische interventies.

 

6️⃣ Cultureel bewustzijn en gendergevoeligheid

✔ Houd rekening met intergenerationeel trauma en culturele verschillen.
✔ Vraag actief naar zorgen en angsten rond de bevalling.

 

7️⃣ Sensitiviteit voor eetproblematieken en partnergeweld

✔ Zwangerschap kan triggers veroorzaken bij vrouwen met een verleden van eetstoornissen of negatief lichaamsbeeld.
✔ 30% van de zwangere vrouwen ervaart partnergeweld – wees alert op signalen en bied steun.

 

Hertraumatisering tijdens de bevalling voorkomen

Voor vrouwen met een traumatisch verleden kunnen bepaalde medische handelingen trauma-reacties oproepen. Hertraumatisering voorkomen kan door:
✅ Beperking van inwendige onderzoeken en medische procedures indien mogelijk.
✅ Het creëren van een veilige, respectvolle omgeving met duidelijke communicatie.
✅ De mogelijkheid bieden om een vertrouwd persoon aanwezig te hebben.
✅ Bewust omgaan met taalgebruik en lichamelijke autonomie respecteren.

Zorgverleners moeten getraind worden om trauma te herkennen en sensitief te handelen, ook wanneer een vrouw haar traumageschiedenis niet expliciet deelt.

 

Screening en doorverwijzing: Hoe herken je trauma?

Een van de sleutels tot trauma-geïnformeerde kraamzorg is het vroegtijdig signaleren van trauma, bijvoorbeeld door:
✔ Oprecht de tijd te nemen tijdens de intake.
✔ Vragen te stellen over eerdere medische en emotionele ervaringen.
✔ Zorgverleners te trainen in het herkennen van signalen van PTSS.

Niet elke vrouw kan of wil haar traumaverleden delen. Dat is ook niet nodig. Daarom is het belangrijk om standaard traumasensitieve zorgprincipes toe te passen, zonder dat iemand zich verplicht voelt om haar trauma te bespreken.

 

Het trauma-geïnformeerde geboorteplan: Controle en rust creëren

Een geboorteplan dat rekening houdt met trauma helpt vrouwen om:
✔ Angsten te verminderen en zich veiliger te voelen.
✔ Controle te behouden over het proces.
✔ Duidelijke afspraken te maken over medische procedures en ondersteuning.

 

Aanbevelingen voor een traumageïnformeerd geboorteplan:
✅ Wie mag aanwezig zijn tijdens de bevalling?
✅ Welke procedures zijn gewenst of te vermijden?
✅ Hoe wil de vrouw dat communicatie verloopt tijdens de bevalling?
✅ Is er nood aan extra emotionele of psychologische ondersteuning (bv. een doula)?

 

Systeemverandering: traumageïnformeerd beleid in de kraamzorg

Individuele zorgverleners spelen een sleutelrol in het verbeteren van kraamzorg, maar het zorgsysteem moet mee veranderen. Ziekenhuizen en kraamafdelingen kunnen dit doen door:

✔ Trauma-geïnformeerde training te voorzien voor personeel.
✔ Beleidsmaatregelen te implementeren die emotionele veiligheid prioriteren.
✔ Vrouwen actief te betrekken in hun zorgproces.

 

Conclusie: trauma-geïnformeerde kraamzorg redt levens

Trauma-geïnformeerde kraamzorg is cruciaal om ervoor te zorgen dat alle vrouwen – en vooral zij met een traumatisch verleden – een veilige, ondersteunende en positieve zwangerschap en bevalling ervaren.

Wat nu?
✔ Ben jij zorgverlener? Overweeg opleiding en training in trauma-geïnformeerd werken. 
✔ Werk je in een ziekenhuis of kraamzorgteam? Bespreek hoe traumasensitieve zorg geïntegreerd kan worden in je beleid.
✔ Wil je meer leren over trauma-geïnformeerd werken? Bekijk mijn trainingen en lezingen.